શબ્દોને પાલવડે

શબ્દ-સ્પર્ધા…. ” ક્ષ”…. April 1, 2009

Posted by devikadhruva in : Uncategorized , add a comment

ક્રમ	શબ્દ	અર્થ	શબ્દપ્રયોગ
૧	ક્ષ	અક્ષર	ક્ષ નથી તો કંઇ નથી,એમ લાગે છે જાણે શ્વાસ નથી.
૨	ક્ષત	પ્રજા	રાજાને મન ક્ષતનું હિત ઘણું હોય છે.
૩	ક્ષણપ્રભા	વિજળી	ક્ષણપ્રભા કોઇકવાર ચમકાવી દે છે.
૪	ક્ષણદાકર	ચંદ્રમા	ક્ષણદાકરની શોભા તો જુઓ !
૫	ક્ષત્તા	દાસીપુત્ર	કર્ણ ક્ષત્તા મનાયો તેથી અન્યાય ખુબ થયો.
૬	ક્ષપાદિવા	રાતદિવસ	પ્રિયપાત્રની ઝંખના ક્ષપાદિવા રહ્યા જ કરે.
૭	ક્ષપાંત	સવાર	ક્ષપાંતની શાંતિ મનને ખુબ ગમે.
૮	ક્ષમી	ખામોશીવાળું	ક્ષમી ઇન્સાન જગ જીતે.
૯	ક્ષયાહ	શ્રાધ્ધ	હિંદુધર્મમાં ક્ષયાહની એક વિધિ હોય છે.
૧૦	ક્ષામ	પરમેશ્વર	ક્ષામ સૌની રક્ષા કરે.
૧૧	ક્ષાંતિકા	જનની	વિશ્વમાં મહાન ક્ષાંતિકા.
૧૨	ક્ષાંતુ	પિતા	પ્રથમ માતા અને પછી ક્ષાંતુ.
૧૩	ક્ષિપ્તા	રાત્રિ	હરિકેનની ક્ષિપ્તા ભયાનક હતી.
૧૪	ક્ષીરકંઠ	ધાવણું બાળક	ક્ષીરકંઠની માસુમિયત જોઇ છે કદી ?
૧૫	ક્ષુદ્રિકા	હેડકી	ગઇકાલે મને ખુબ ક્ષુદ્રિકા આવતી હતી.
૧૬	ક્ષેત્રજ્ઞ	આત્મા	ગીતા કહે છે, ક્ષેત્રજ્ઞ અમર છે.
૧૭	ક્ષેત્રપ	પરમાત્મા	ક્ષેત્રપની કૃપા અપરંપાર છે.
૧૮	ક્ષેદ	અફસોસ	કામો એવા ન કરો કે ક્ષેદ થાય.
૧૯	ક્ષોભણ	કામદેવનુ બાણ	ક્ષોભણ અને યૌવનને ઘેરો સંબંધ.
૨૦	ક્ષોજન	કૃષ્ણની બંસીનો અવાજ	ગોપીઓ ઘેલી થતી ક્ષોજનના નાદે.

ગુજરાતી શબ્દ-સ્પર્ધા…અક્ષર ‘દ’… March 25, 2009

Posted by devikadhruva in : Uncategorized , add a comment

ક્રમ	શબ્દ	અર્થ	શબ્દપ્રયોગ
૧	દઇતા	પ્રેયસી	દઇતાના વિદેશગમને તે દેવદાસ બની ગયો.
૨	દકપથ	પાણી ભરવાનો માર્ગ	સખી રે,નજરું લાગી દકપથ જાતા.
૩	દખનીરાસ	દક્ષિણનો તારો	આકાશમાં કદી દખનીરાસ જોયો છે ?
૪	દઠર	મંદ બુધ્ધિ	અપંગ હોવા કરતા દઠર હોવુ વધારે દયનીય છે.
૫	દધિજા	લક્ષ્મી	દધિજાની પૂજા આજે સૌ કરે છે.
૬	દા	અગ્નિ	પૂજાના દરેક હવનમાં દા અનિવાર્ય છે.
૭	દાગબ	સ્તૂપ	પ્રિયદર્શીએ અનેક દાગબો બંધાવ્યા હતા.
૮	દાડમી	એક જાતની આતશબાજી	રંગોની દાડમી જોવી કોને ના ગમે ?
૯	દાણવ	દાણ લેવાની જગા	મારે માથે છે મહીનો માટ રે, દાણ માંગે છે દાણવ ઘાટ રે.
૧૦	દાદસિતાદ	કામકાજ	વેપારીને રાતદિવસ દાદસિતાદ ભારે.
૧૧	દિક્ત	આનાકાની	દિકત કર્યા વગર નાના ભાઇને આપી દે ને…
૧૨	દિદિવિ	સ્વર્ગ	દિદિવિનો દેવ એટલે ઇન્દ્ર.
૧૩	દિની	પ્રાચીન,પુરાણુ	જીવનનો સાચો બોધ દિની કથાઓમાંથી મળે.
૧૪	દિમન	છાણ	ગૌનું દિમન પવિત્ર મનાય છે.
૧૫	દિરાયત	ગુણો	દિરાયતથી ભરેલાં માનવીઓ હવે ક્યાં છે ?
૧૬	દિવાભીત	ઘૂવડ,દિવસથી ડરેલો	કવિઓએ દિવાભીત પર પણ કાવ્યો લખ્યા છે.
૧૭	દોત	ખડિયો	કમળ પત્ર પર સ્વામિ લખે ત્યાં ગોપિકા દોત સહાયજી.
૧૮	દૂતી	કૂટ પ્રશ્ન,ઉખાણુ	એક દૂતી છે,ઉકેલો તો માનુ, તમે ખરા…..
૧૯	દ્યુત	પ્રકાશનું કિરણ	જ્ઞાનનું એક દ્યુત સૌને અજવાળે.
૨૦	દ્યૂત	જુગાર	દ્યૂતની લત સૌને ડૂબાડે.

વિશ્વ-ભાસ્કર March 24, 2009

Posted by devikadhruva in : સ્વરચના , add a comment

suraj2

એ આંખ મીંચે ને થાય જગ કાળુ,
            એ આંખ ખોલે ને થાય અજવાળુ,
ગૂઢ રમત એમ રમતા રમતા,
            વિશ્વ તખ્તે રચે દ્રશ્ય રૂપાળું..
વેળા વેળાની ધૂપ છાંવ રચતા,
            જ્ઞાન જીવનનું ધરે નજરાણું.
નિત્ય પહોરે સુરખી ભરતા,
            સાંજે શમતા ગગન નિરાળું..
વિધવિધ ઋત સજે ધજે એમ,
             શીત ગ્રીષ્મ વર્ષા રૂપ ન્યારું.
નિજ આંખ મીંચી સઘળું પોઢાડે,
            જાગી સ્વયં કરે જગને વ્હાલું..
એ આંખ મીંચે ને થાય જગ કાળુ,
            એ આંખ ખોલે ને થાય અજવાળુ….

ગુજરાતી શબ્દ સ્પર્ધાની પૂર્વ તૈયારી- અક્ષર “ધ” March 23, 2009

Posted by devikadhruva in : Uncategorized , add a comment

ક્રમ્	શબ્દ	અર્થ	શબ્દ પ્રયોગ
૧	ધ	ધન	ધ ને કારણે અહંકાર હોવો તે બરાબર નથી
૨	ધકારો	આશંકા	દિકરાને ઘેર આવતા મોડું થાય તો દિલમાં એકદમ ધકારો થઇ જાય છે..
૩.	ધખ	ખીણ	ધખની ઉંડાઇ કોણ માપી શકે ?
૪.	ધજીર	ચીંથરું	ગરીબને મન ધજીર પણ રાજરાણીના ચીર સમ હોય છે
૫	ધડુ	કળશ	ગામડાના ઘરોમાં ધડુની સુંદર સજાવટ હોય છે.
૬	ધધરૂ	સાંજ	પંખીઓના હારબંધ ટોળા કદી જોયા છે ધધરૂ ટાણે ?
૭	ધપ	તમાચો	ધપ મારીને ગાલ લાલ રાખ્યો છે.
૮	ધફી	રીસ	વાત વાતમાં ધફી શું ?
૯	ધબકુ	માટીની નાની કોઠી	આંગણામાં ધબકુ ની શોભા સરસ લાગે છે.
૧૦	ધમ	કૃષ્ણ,પરમાત્મા	ધમની કૃપા સૌના જીવનમાં હજો.
૧૧	ધરૂ	ધૃવનો તારો	ઉત્તર દિશામાં દેખાતો ધરુ કેવો ચમકે છે ?
૧૨	ધંખના	લગની	આ લખવાની ધંખના બહુ લાગી મને તો !
૧૩	ધસામ	પોચી જમીન	સાચવીને ચાલજો,આગળ ધસામ આવશે.
૧૪	ધાનવાયા	સાંબેલુ	ગામડામાં ધાનવાયા ઘેર ઘેર હોય જ.
૧૫	ધાબી	વાદળાથી લાગતો ખો દિવસ	પર્વતની ટેકરીઓ પર દિવસ ખુબ જ ધાબી ધાબી લાગે,પણ ગમે.
૧૬	ધારણિયો	થાંભલો	માના અચાનક અવસાને વીરો મારો તો જાણે ધારણિયો થઈ ગયો.
૧૭	ધારાજ	દિવ્ય જળ	હરદ્વારની ગંગાનુ જળ ધારાજ મનાય છે.
૧૮	ધિણોજો	અદેખો માણસ	ધીણોજો માનવી કદી સુખી થતો નથી.
૧૯	ધિનોર	અગ્નિનો ભડકો	ઘી હોમવાથી ધીનોર વધુ પ્રજ્જ્વલિત થાય.
૨૦	ધી	બુધ્ધી	હે ભગવન, મારી ધી ને યોગ્ય માર્ગે પ્રેરો.

વિશ્વ-ચિત્રણ March 11, 2009

Posted by devikadhruva in : સ્વરચના , add a comment

cloud

વિશ્વમાં જે થયાં કરે છે તે જોયા કરું છું,
મનમાં જે થાય છે તે કર્યા કરું છુ,

કેમ થાય ફરિયાદ નિયંતાને,
વિચારી એમ,એને જોયા કરું છું.

સર્જ્યું હશે ખુદાએ જ્યારે જગત,
શું આવું ધાર્યું હશે વિચાર્યા કરું છું,

કોણ કોને શાને પૂછે પ્રશ્નો,
સમજી એમ મૌન રાખ્યા કરું છું.

લાગ્યા છે દવ આ દૂનિયાના ડુંગરને,
ઓલવાશે કોઇથી કદી મૂંઝાયા કરું છું.

જોઉં ઉપર ને દેખાય ઘેરા વાદળાં,
સોનેરી કિનાર પર મીટ માંડ્યા કરું છું,

કળિયુગના કાળા આ કેરની તાસીરમાં,
સંતાયેલા સતયુગની તસ્વીર ઝંખ્યા કરું છું.

શબ્દ-આસવ February 22, 2009

Posted by devikadhruva in : સ્વરચના , add a comment

શબ્દ બ્રહ્મ છે, અવિનાશી અક્ષરોનો અર્ક છે,
શબ્દ સાહિત્ય સર્જે છે, ચિત્રો દોરે છે,
શબ્દ સંગીત રચે છે, નર્તન કરે છે,
શબ્દ શિલ્પ ઘડે છે, કલાના હર રુપમાં રમે છે…..

શબ્દ સ્પર્શ છે, હૈયાનો ધબકાર છે,
શબ્દ વિચારોની પાંખ છે, ચિંતનની આંખ છે,
શબ્દ મનનો ઉમંગ છે,અંતરનો તરંગ છે,
શબ્દ અભિવ્યક્તિનું અંગ છે,અનુભૂતિનો રંગ છે…..

શબ્દ આભની ઉંચાઇ છે, સાગરની ગહરાઇ છે,
શબ્દ સૂરજનું તેજ છે, ચંદ્રનું હેત છે,
શબ્દ સૃષ્ટિનો વિહાર છે, વાણીનો વિકાસ છે,
શબ્દ અદભૂત વર્ણન છે, માનવીનું સર્જન છે……

શબ્દ અરમાનોની ઓઢણી છે,આશાઓની આતશબાજી છે,
શબ્દ અહમથી સોહમની યાત્રા છે, ઇશ્વરની આરાધના છે,
શબ્દ હ્રદયનો આસવ છે, પવિત્ર પ્રેમનો પાલવ છે,
શબ્દને પાલવડે પ્રીત છે,શબ્દને પાલવડે મારી પ્રીત છે…

જીંદગીને એક વિશેષ વાચા છે… February 7, 2009

Posted by devikadhruva in : સ્વરચના , 2 comments

જીંદગીને એક વિશેષ વાચા છે,

ને હર માનવ છે એક કથા.

વિધાતાની વરવી કલમ છે,

ને જીવન સૌના પાના..

સુખ દુ:ખ એનો કક્કો છે,

ને ચડતી પડતી બારાખડી,

સંજોગના સ્વર વ્યંજન છે,

ને વ્યાકરણ તો છે વ્યથા..

જેની ગૂઢ ગહન વળી ભાષા,

ને હર માનવ છે બસ કથા.

શાહીનો રંગ એક જ આમ તો,

ને તો યે દીસે રૂપ જુદા;

કોઇની રક્તવર્ણી છે વાત,

ને કોઈની રક્ત ટપકતી કથા…..

જીંદગીને એક વિશેષ વાચા છે,

ને હર માનવ છે એક કથા.

વિશ્વસંદેશ January 27, 2009

Posted by devikadhruva in : સ્વરચના , add a comment

monkey

( “વૈષ્ણવજન તો તેને રે કહીએ જે પીડ પરાઇ જાણે રે”….ના રાગમાં )

ગાંધી-પ્રિયજન નિજને રે કહીએ જો, પરદુ:ખ ભંજક થઇએ રે…….

સત્ય, અહિંસા, સમજી સાચા, વિશ્વ-માનવ બનીએ રે…………

સકળ લોક શાંતિને ઝંખે, ના તો યે કોઇ પામે રે;

મન-વચનને ઉંચા રાખી, કર્મમાં વણી લઇએ રે……….…ગાંધીપ્રિયજન નિજને

વણ-કપટી ને સ્વાર્થો ત્યાગી, પ્રેમજ્યોત જગાવીએ,

ભૂલથી કદી અસત્ય ન બોલી,પરધન મન નવ ધરીએ રે….. ગાંધીપ્રિયજન

પ્યાલો ખાલી અડધો નીરખી, અડધો ભરેલો કહીએ રે,

આવો, મર્મ હવે સમજીને, વિશ્વમાનવ બનીએ રે……. .ગાંધીપ્રિયજન નિજને

“વાનર ત્રણ”નો બોધ મૂકીને,જગ જીતી એ ચાલ્યા રે,

ગાંધીનો પૈગામ એ પામી, વિશ્વચરણ કઇંક ધરીએ રે….ગાંધીપ્રિયજન નિજને

માનસ-પૂત્રી January 23, 2009

Posted by devikadhruva in : અગદ્યાપદ્ય , 2 comments

અગદ્યાપદ્ય :

મારે એક માનસ પુત્રી છે.

ક્યારેક ક્યારેક એ સ્વપ્નમાં આવે છે.

કાલે રાત્રે આવીને કહે, “મા, મારે લગન કરવા છે. “

“અને દહેજમાં ઘણું બધું જોઇએ છે. “

મા,મને આપીશ ને ?” હું ચમકી.

આ તે કેવી માંગણી ? તેણે કહેવાનું ચાલુ રાખ્યું.

” મા, મને વિશ્વ સાથે લગન કરવા છે.

દહેજમાં મને વિનય-વિવેકના વાઘા અને આદરના અલંકાર આપજો;

નમ્રતાના દાગીના અને સ્મિતના કોડિયાં ભરજો;

સુવિચારોનું સુંદર સિંદુર અને શુધ્ધતાના કંગન આપજો;

હાથમાં હેતાળ હૂંફ ભરજો અને આંખમાં અમીના દાન દેજો;

સોનેરી સત્યના સાંકળા આપજો…અને..

પ્રેમની પરી બનાવી મોકલજો;

અને હા, મા, છેલ્લી એક વિનંતી…….

કવિની કલમ જરૂર મૂકજો હોં !”

આંખ ખુલી ગઇ. શું હતુ એ ?

સ્વપન કે કલ્પન ?!!

આભાસ January 18, 2009

Posted by devikadhruva in : સ્વરચના , add a comment

“તું મને ન શોધ ક્યાંય આસપાસમાં, હું તને મળી શકું તારા જ શ્વાસમાં”…. અંકિત ત્રિવેદીને સલામ.
———————————————————

મળતી’તી તને પ્રત્યેક શ્વાસમાં,
ખબર નો’તી તું હતો મોટા નિવાસમાં….

ન મળે કદી તો ક્યાંથી ખબર પડે ?
રમતા’તા બાળપણમાં શેરીના વાસમાં….

ફૂલની જેમ કોઇનામાં હું સવારથી,
કુમાશ શોધી રહી સુવાસમાં…..

પથિક કદીક તો પડશે ભૂલો,
જો નીકળ્યો હશે કદીક વરસાદમાં…

તરછોડી ચાલ્યો’તો અચાનક,
મૂકી વિશ્વાસના આભાસમાં……..

ગઝલોમાં લખી તને થાકી હવે,
છોડ વાતો મળવાની કો’ક પ્રાસમાં…

********************************************************

« newer posts — older posts »

શબ્દ-સ્પર્ધા…. ” ક્ષ”…. April 1, 2009

ગુજરાતી શબ્દ-સ્પર્ધા…અક્ષર ‘દ’… March 25, 2009

ક્રમ

શબ્દ

અર્થ

શબ્દપ્રયોગ

૧

દઇતા

પ્રેયસી

દઇતાના વિદેશગમને તે દેવદાસ બની ગયો.

૨

દકપથ

પાણી ભરવાનો માર્ગ

સખી રે,નજરું લાગી દકપથ જાતા.

૩

દખનીરાસ

દક્ષિણનો તારો

આકાશમાં કદી દખનીરાસ જોયો છે ?

૪

દઠર

મંદ બુધ્ધિ

અપંગ હોવા કરતા દઠર હોવુ વધારે દયનીય છે.

૫

દધિજા

લક્ષ્મી

દધિજાની પૂજા આજે સૌ કરે છે.

૬

દા

અગ્નિ

પૂજાના દરેક હવનમાં દા અનિવાર્ય છે.

૭

દાગબ

સ્તૂપ

પ્રિયદર્શીએ અનેક દાગબો બંધાવ્યા હતા.

૮

દાડમી

એક જાતની આતશબાજી

રંગોની દાડમી જોવી કોને ના ગમે ?

૯

દાણવ

દાણ લેવાની જગા

મારે માથે છે મહીનો માટ રે,

દાણ માંગે છે દાણવ ઘાટ રે.

૧૦

દાદસિતાદ

કામકાજ

વેપારીને રાતદિવસ દાદસિતાદ ભારે.

૧૧

દિક્ત

આનાકાની

દિકત કર્યા વગર નાના ભાઇને આપી દે ને…

૧૨

દિદિવિ

સ્વર્ગ

દિદિવિનો દેવ એટલે ઇન્દ્ર.

૧૩

દિની

પ્રાચીન,પુરાણુ

જીવનનો સાચો બોધ દિની કથાઓમાંથી મળે.

૧૪

દિમન

છાણ

ગૌનું દિમન પવિત્ર મનાય છે.

૧૫

દિરાયત

ગુણો

દિરાયતથી ભરેલાં માનવીઓ હવે ક્યાં છે ?

૧૬

દિવાભીત

ઘૂવડ,દિવસથી ડરેલો

કવિઓએ દિવાભીત પર પણ કાવ્યો લખ્યા છે.

૧૭

દોત

ખડિયો

કમળ પત્ર પર સ્વામિ લખે ત્યાં ગોપિકા દોત સહાયજી.

૧૮

દૂતી

કૂટ પ્રશ્ન,ઉખાણુ

એક દૂતી છે,ઉકેલો તો માનુ, તમે ખરા…..

૧૯